حفاظت و نگهداری مجموعه تمبر

بسیاری از مجموعه داران و تمبرشناسان با آگاهی از اهمیت حفظ و نگهداری صحیح مجموعه های تمبر و دیگر اقلام پستی، همواره می کوشند تا با رعایت اصول مربوطه، مجموعه های خود را برای تحویل به صاحبان آینده آنها، حفظ نمایند. در کنار این عده، معدود افرادی نیز هستند که با بی اعتنایی به نحوه مراقبت از مجموعه های تمبر، به ارائه نظراتی « این مجموعه در طول حیات من محفوظ خواهد ماند» اکتفا می کنند. کتابخانه بریتانیا متولی مجموعه های ملّی با ارزش بین المللی است که سابقه حفظ و نگهداری برخی از آنها در این کتابخانه به بیش از 250 سال می رسد.

همچنین با احترام و خوش‌آمدگویی به شما!خوشحالیم که شما از سایت ما بازدید می کنید
اینجا جایی است که شما می‌توانید با دقت و اطمینان، به دنبال راه حلی کامل برای نیازهای بایگانی و سازماندهی اسناد خود بگردید. ما به دلیل ارائه محصولات با کیفیت و عملکرد بالا، مفتخر به ارائه یک تجربه مطمئن و رضایت‌بخش از قفسه بایگانی و قفسه بندی انبار صنعتی هستیم. ما اینجا هستیم تا به شما کمک کنیم فضایی منظم و مناسب برای نگهداری اسناد، مدارک خود داشته باشید. با امید به اینکه محصولات ما به نیازهای شما پاسخ دهند و تجربه‌ای لذت‌بخش را برای شما فراهم کنند، با افتخار منتظر تماس شما هستیم تا به شما در ارائه مشاوره رایگان کمک کنیم
تلفن تماس: 88309044-021

در طول این مدّت، این کتابخانه همگام با مشارکت کتابخانه و آرشیو و تدابیر و اقداماتی که جهت حفظ این مجموعه ها در نظر گرفته شده اند، پیشرفت نموده است. وظیفه جمعداران و امین اموال این مجموعه ها، علاوه بر آگاهی یافتن از کمیّت مجموعه های تحت اختیار خود، همکاری با کارشناسان حفاظت و مرمتی است که دارای دانشی تخصصی و تجربه ای عملی باشند. کتابخانه بریتانیا در سال 1989م، کتابی تحت عنوان حفظ و نگهداری اقلام پستی منتشر نمود که توسط ت.ج. کالینگز، استاد فقید حفاظت و مرمت کاغذ، و ر.ف. اِسکولی-وِست، مدیر اسبق مجموعه های تمبر کتابخانه بریتانیا نوشته شده است. کتاب دیگری با همین عنوان نیز با همکاری انجمن تمبرشناسی آمریکا منتشر شده است.

برای درک بهتر موضوع حفاظت ونگهداری تمبر، مطالب مربوطه در هفت بخش مجزا بدین شرح ارایه می شود :

عوامل تاثیرگذار در نگهداری تمبر

رطوبت

محیط مجموعه های تمبر و دیگر اقلام پستی باید در مکانی با دمای زیر 18 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 55 الی 60 درصدد نگهداری شوند. تحقیقات نشان داده است که مواد کاغذی چسب دار و دندانه دار در محیط هایی با رطوبت نسبی بیشتر، آسیب کمتری خواهند دید. محیط های خیلی گرم و مرطوب، خطر رشد قارچ ها را افزایش می دهند و در نتیجه مکان مناسبی برای نگه داری مجموعه ها نمی باشند. به خاطر داشته باشید که یکی از دلایل تغییر رنگ و لک گرفتگی تمبرها و دیگر اقلام پستی، رشد قارچ های مرده است که با مهیا نمودن شرایط مناسب می توان از ایجاد آنها جلوگیری نمود.

چنانچه هوای محیط، بسیار خشک باشد، کاغذ آسیب می بیند و کشش میان کاغذ و چسب تمبرهایی که مورد استفاده پستی قرار نگرفته اند، افزایش می یابد. افزایش کشش میان کاغذ و چسب تمبرها ممکن است به ایجاد شکاف بین دندانه ها منجر شود. علاوه بر خشکی هوا، رطوبت موجود در هوا نیز از جمله عواملی است که در صورت عدم کنترل، تهدیدی جدی برای کاغذ و خصوصاً چسب تمبرها به حساب می آید. تهویه مداوم هوای محیط های نمایش و نگهداری یا خزانه، می تواند به کاهش میزان رطوبت کمک کند. گرمایش ملایم و تدریجی محیط نیز برای کاهش میزان رطوبت مفید است. هیچ گاه بدون تهویه هوای کافی، اقدام به گرم نمودن اتاق های مرطوب نکنید، چرا که با این کار به رشد قارچ ها کمک خواهید کرد. شایان ذکر است هوای تمیز و عاری از آلاینده ها نیز در سالم ماندن مجموعه ها نقش بسزایی ایفا می کند. استعمال دخانیات و مجموعه داری تمبر مغایر هم می باشند چرا که بو، دود و خاکستر ناشی از سیگار همگی باعث وارد آمدن خسارات به تمبر و دیگر اقلام پستی می شوند.

نور

بهترین حالت نورپردازی در محیط های نگهداری از مجموعه ها، ایجاد تاریکی مطلق است. بدیهی است ما برای مطالعه مجموعه های تمبر و دیگر اقلام پستی خود و نمایش آنها به دیگر مجموعه داران و تمبرشناسان، به نور نیاز داریم؛ امّا میزان این نور باید در چه حد باشد؟ به زبان ساده، میزان تابش نور در سالن های نمایش تمبر نباید از 50 لوکس یعنی میزان نور تابیده شده حاصل از 50 عدد شمع تا فاصله یک متر، تجاوز کند. نور دارای اشعه ماوراء بنفش است و از این رو، نور حداکثر 100 میکرو وات بر لومن ‌برای سالن های نمایش تمبر توصیه می شود. تامین شرایط نوری مطلوب، از جمله وظایف تمامی برپا کنندگان نمایشگاه های تمبر می باشد. در حالیکه بیشتر برپا کنندگان، حداقل از تابش مستقیم نور آفتاب در نمایشگاه های تمبر جلوگیری می کنند، تقریباً باز هم از تامین شرایط نوری نزدیک به استاندارد نگهداری تمبر و دیگر اقلام پستی یعنی نور 50 لوکس باز می مانند. اگرچه رسیدن به شرایط نوری استاندارد، کاری دشوار و پرهزینه به شمار می رود، امّا می بایست اقدامات لازم برای کاهش میزان نور و خسارات ناشی از آن اتخاذ گردد. با بررسی و مقایسه مجموعه های حفاظت شده در برابر نور نظیر مجموعه های تمبر کتابخانه بریتانیا و مجموعه تمبرخاندان سلطنتی انگلستان و مجموعه هایی که در برابر نور محافظت نشده اند، ملاحظه می شود که تمبرهای موجود در مجموعه های حفاظت شده در برابر نور رنگ های درخشنده و تازه اولیه خود را حفظ کرده اند.

در یکی از نمایشگاه های بین المللی تمبر که در سال 2000 در اروپا و تحت قوانین و نظارت مستقیم فدراسیون بین المللیی تمبر برگزار گردید، ظاهراً هیچ توجهی به تامین شرایط نوری استاندارد معطوف نشده بود. سالن های نمایشگاه با استفاده از شیشه مسقف شده بودند و همین امر، سبب تابش مستقیم نور آفتاب و میزان بالای اشعه ماوراء بنفش می شد. در نتیجه چنین شرایطی، تمبرهای به نمایش درآمده دچار تغییر رنگ شدند. چنانچه نظارت فدراسیون بین المللی تمبر بر نمایشگاه های بین المللی شامل تامین کلیه شرایط و اعمال اقدامات لازم برای حفاظت از مجموعه های به نمایش درآمده، می باشد بر این فدراسیون است تا برای جلوگیری از ایجاد بدترین شرایط، استانداردهایی را وضع نماید. فتوکپی کردن تمبرها و دیگر اقلام پستی نیز علاوه بر داشتن خطر ناشی از نور شدید ، خطر گرما را نیز در خود دارد که سبب واردد آمدن آسیب هایی به کاغذ می شود. استفاده از برخی از دستگاه های پیشرفته تر در این خصوص ممکن است درصد آسیب کمتری داشته باشند که در این باره نیز لازمست تحقیقات انجام گیرد.در اداره مجموعه های تمبرکتابخانه بریتانیا، تمام چراغ ها و پنجره ها، دارای فیلتر اشعه ماوراء بنفش می باشند و هیچ مجموعه ای بدون دلیل در معرض نور قرار داده نمی شود.

مقاله برای آشنایی با نگهداری اسناد در ایران را مطالعه نمایید.

کاغذ

کاغذها فرم و ساختاری پیچیده دارند. بهترین کاغذها دارای PH بین 0/6 تا 5/8 می باشند. PH عبارتست از میزان اسیدی یاا قلیایی بودن مواد. کاغذهای اسیدی معمولاً به مرور زمان مانند کاغذ روزنامه ها و کتاب هایی با جلد شُمیز به رنگ قهوه ای در می آیند. اقلام پستی از قبیل تمبر، پاکت، پاکت مهرروز و خصوصاً کارت پستال نیز از کاغذهای اسیدی تهیه می شوند. بسیاری از این اقلام، به دلیل کیفیت پایین کاغذ عمری چند ساله دارند و در مواردی تا ده الی بیست سال دوام می آورند. مشکل اسیدی بودن کاغذ را می توان با اسیدزدایی کردن حل کرد که توصیه می شود این کار را با کمک کارشناسان حفاظت انجام دهید. کارت پستال هایی که روی آنها نام و نشانی و یا پیامی تایپ یا دست نویس شده و به مصرف پستی رسیده اند و شاید چسب بیشتری داشته باشند، نیاز به مراقبت ویژه دارند زیرا در جریان اسیدزدایی باید خیس شوند. اسیدزدایی در زمان مرمت مانع از بروز واکنش های اسیدی می شود. اما تاثیری در قهوه ای نشدن کاغذ ندارد. بدیهی است ورقه های آلبوم باید از جنسی باشند که به محتویات خود آسیبی نرسانند و از این رو می بایست عاری از اسید بوده و با استاندارد ایزو 9706 ویژه کاغذهای با دوام مطابقت داشته باشند.

ماده اولیه به وجود آورنده تمبر کاغذ است. کاغذ هم که ظریف است و بعد از مدتی که از عمرش بگذرد دچار تغییراتی می شود. اگرچه ممکن است این تغییرات روی کاغذهای معمولی ای مثل دفتر و کتاب زیاد مهم نباشد، اما تمبر چیز دیگری است و تغییر کاغذ آن اهمیت خاصی دارد. کاغذ تمبر در هر شهر و منطقه ای بسته به آب و هوای آنجا و بعد از گذشت چند سال تغییر می کند؛ مثلا در شمال و جنوب ایران، رطوبت هوا رنگ کاغذ تمبر را زرد می کند. اگر دقت کرده باشید، هوای نمایشگاه ها و موزه های تمبر معمولا خنک است. البته مهم تر از هر چیز، رطوبت فضای نگهداری تمبر است که باید در حد استاندارد باشد.

چسب

همانطور که قبلاً در بخش محیط نیز اشاره شد. غالباً چسب و کاغذ تمبر با هم در کشش هستند و شرایط نگهداری مناسبب میزان این کشش را کاهش خواهد داد. اگر چسب تمبر کاملاً خشک شود، خصوصاً اگر ضخامت چسب زیاد باشد، چسب ترک می خورد و به کاغذ تمبر یا پاکت آن آسیب می رساند. بنابراین، برداشتن چسب از پشت تمبرها در طولانی مدت اقدامی مفید خواهد بود اما در خصوص چگونگی انجام این کار به بهترین نحو، تحقیقاتی لازم است. برداشتن چسب از پشت تمبرها به وسیله خیساندن در آب در بسیاری از موارد، اقدام مناسبی نیست زیرا بر جوهر تمبرها تاثیر سوء می گذارد. چسب های حساس به فشار، یا به عبارتی چسب هایی که بر پشت تمبرها قرار داده می شوند، یکی از دغدغه های بزرگ درر حفظ و نگهداری این اشیاء کاغذی به شمار می روند. چسب های شیشه ای از جمله چسب های حساس به فشار می باشند و همانطور که اکثر ما می دانیم چسب آنها به مرور به رنگ قهوه ای در می آید و روی هر چیزی که بر آن چسبیده باشد، لکه بر جای می گذارد. آیا همین مساله درباره تمبرهای چسب دار نیز وجود دارد؟ در عین حال، هرگز برای ترمیم اقلام پستی از چسب های حساس به فشار استفاده نکنید؛ زیرا این چسب ها برای این منظور، ساخته نشده اند.

مواد پلاستیکی

مطالب بسیاری درباره مواد پلاستیکی همچون پایه های پاکتی نگهداری تمبر و حفاظ های پلاستیکی مورد استفاده مجموعه داران و تمبرشناسان نوشته شده است. هم اکنون در موزه ها، کتابخانه ها و مراکز آرشیو معتبر دنیا برای حفظ و نگهداری و بایگانی کاغذ تنها از نوعی پلی استر با نام تجاری Mylar که بدون هر گونه پوشش ضد الکتریسیته ساکن می باشد، استفاده می کنند. در این مراکز، هرگز از PVC استفاده نمی شود.

عوامل فیزیکی

بدیهی است در هنگام لمس اشیاء کاغذی، دستان ما باید پاکیزه باشند؛ اما با وجود پاکیزگی، باز هم رطوبت پوست دستان ما بهه تمبرها و پاکت های پستی منتقل خواهد شد. به همین دلیل است که در کتابخانه ها و مراکز آرشیو، هنگام بررسی مواد کاغذی ارزشمند و نایاب از دستکش های مخصوص استفاده می کنند. استفاده صحیح از شارنیه، به ما در حفظ و نگهداری تمبرها کمک می کند. بسیاری از مجموعه داران، از شارنیه به درستی استفاده نمی کنند و از این رو به انجمن های تمبر توصیه می شود مزایا و چگونگی استفاده از این برگ های لولا مانند پوستی را به مجموعه داران تازه کار بیاموزند. در هر صورت، در هنگام نصب شارنیه در پشت تمبر، باید رطوبت کمی به این برگه های کوچک داده شده و آنها را در قسمت بالای پشت تمبرها چسباند. از پایه های پاکتی نگهدارنده تمبر از جنس پلی استر، نیز می توان به جای شارنیه استفاده کرد.

چیدمان آلبوم

معمولاً فروشندگان تمبر قیمت پاکت ها را با مداد روی آنها یادداشت می کنند؛ از این کار بپرهیزید چرا که نوشتن و پاک کردنن مکرر قیمت، به مرور زمان به کاغذ صدمه زده و به ایجاد حفره در آن منتج می شود. در اینجا برای آگاهی خوانندگان علاقه مند، نحوه قرار دادن یا چیدن تمبرها در آلبوم و انبارکردن آنها در مخزن مجموعه های تمبر کتابخانه بریتانیا که دارای سابقه ای صد ساله است، شرح داده می شود. تمبرها یا پاکت ها در غلاف های پلی استر تعبیه شده روی صفحات آلبوم های مخصوص، چیده می شوند و سپس در داخل یک حفاظ پلی استر قرار می گیرند. هر شصت آلبوم بسته به نوع محتویات آنها، در داخل جعبه های مخصوصی که پوششی ضد آب از جنس کرباس دارند، به صورت عمودی یا ایستاده در قفسه های مخصوص قرار داده شده و نگه داری می شوند.

ترمیم

تمبرها و دیگر اقلام پستی نیازمند به ترمیم را می بایست به کارشناس مرمت کاغذ نشان داد. بد نیست بدانید که هر نوعع ترمیمی را هم نباید انجام داد زیرا گاهی در حین مرمت اشیاء آسیب هایی به آنها وارد می گردد که در ابتدا مشاهده نمی شوند، اما به مرور زمان پدیدار می گردند. از سفید کردن تمبرها خودداری کنید چرا که این عمل با روش ها و فنونی که در گذشته انجام می گرفته است، باعث نابودی بسیاری از تمبرها و پاکت ها شده است. نکته دیگرآنست که شاید ترمیم، نظافت یا لکه زدایی و … در برخی از حوزه های مربوط به اشیاء کاغذی مقبول و مورد رضایت باشد، اما در حوزه تمبر و دیگر اقلام پستی به جزء در برخی موارد نادر و استثنایی، کار پسندیده ای نیست. به عنوان مثال، نخستین تمبرهای جزایر هاوایی و تمبرهای میسیونری سال های 52-1851 م که روی کاغذهای بسیار نازک و شکننده چاپ شده اند، از جمله تمبرهایی هستند که در صورت عدم ترمیم، امروزه دیگر تنها نامی از آنها باقی می ماند.
پیشگیری از سرقت وحریق برای تامین حفاظت فیزیکی و اتخاذ روش های پیشگیری از تهدیدات انسانی وغیر انسانی درقبال مجموعه های تمبر ؛موضوع جلوگیری از سرقت و آتش سوزی بسیار دارای اهمیت است که درمحورهای ذیل قابل حصول است.

1- تجهیز سالن نمایش به سیستم دوربین مداربسته جهت کنترل بهتر محیط در زمان بازدید.
2- تجهیز سالن نمایش به سیستم اعلام خطر سرقت
3- استفاده از ناظر جهت هدایت وراهنمایی بازدیدکنندگان واعمال نظارت امنیتی در زمان بازدید بوسیله عامل انسانی.
4- استفاده از سیستم های اعلام حریق.
5- استفاده از سیستم های اطفاء حریق مناسب مجموعه های تمبر.

منابع و ماخذ

1- مصاحبه با آقای عباس مجتهدی کارشناس خزانه تمبر.
2- دیوید ر. بیچ، (راهنمای نگهداری وحفاظت از مجموعه های تمبر) ،ترجمه محمدشاهرودی زاده ،همشهری جوان شماره251.
3- کتاب راهنمای جمع آوری تمبر، تالیف شرکت پست

4- وب سایت های نمایشگاه مجازی تمبر.

منبع : www.ozhanco.com

شرکت اوژن افتخار دارد در کنار همتایان بین المللی خود از جمله شرکت dexion به تولید با کیفیت ترین قفسه های انبار در ایران تولید کند.